Άρθρο στην εφ. Ελευθεροτυπία για τη Λογοτεχνία και την Επιστήμη

Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 29 Μαΐου 2009

ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΜΟΥΡΙΝ

Ανάμεσα σε λογοτεχνία και επιστήμη

Συνέντευξη στον Λάμπρο Σκουζάκη

Από τους Χρήστο Χρυσόπουλο, Γιώργο Χαντζή, Λάμπρο Σκουζάκη

Είστε ταυτόχρονα επιστήμονας και συγγραφέας. Είναι αυτές οι ιδιότητες αντίθετες μεταξύ τους ή μπορούν να συνδυαστούν; Με ποιον τρόπο η πρώτη προσδιορίζει τη γραφή σας;

Ευτυχώς, δεν είμαι ο μόνος με αυτή τη φαινομενικά σχιζοφρενική ύπαρξη - αρκεί να αναφέρω τον νομπελίστα Pete Medawer, τον Umberto Ecco ή τον Τσέχο ανοσολόγο και ποιητή Miroslav Holub. Ο τελευταίος κάποτε στην Πράγα μού είπε ότι δεν πρόκειται για δύο διαφορετικές δραστηριότητες αλλά για μία, με δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες. Και οι δύο μελετούν τη ζωή με διαφορετικά εργαλεία και αμφότερες απαιτούν ατέρμονη περιέργεια. Η επιστήμη με έμαθε να έχω υπομονή, να συλλέγω όλο το υποστηρικτικό υλικό και να το επιλέγω σωστά προτού αρχίσω να γράφω. Το μετά είναι μια άλλη ιστορία...

Μπορεί να υπάρξει σχέση ανάμεσα στη γραφή και στις θετικές επιστήμες και τη Βιολογία ειδικότερα;

Η λογοτεχνία είναι ένα ιδανικό μέρος για να τοποθετήσεις τις ιδέες εκείνες που δεν μπορείς να εκφράσεις στην επιστήμη, εξαιτίας των ορίων των επιστημονικών μεθόδων ή της έλλειψης οικονομικών πόρων για να προχωρήσεις. Η επιστημονική επικοινωνία είναι αυστηρά περιχαρακωμένη και η λογοτεχνία σε βοηθάει να δώσεις φωνή σε ιδέες που δεν μπορείς να παρουσιάσεις σε επιστημονικά κείμενα λόγω του ευαλώτου στα γεγονότα ή του απαραίτητου επιστημονικού σκεπτικισμού. Η λογοτεχνία μού δίνει μια ελευθερία να πετάω μέσα στο μυαλό μου, αλλά η επιστήμη αποτελεί μια σταθερή βάση για να προσγειώνομαι· είναι αναγκαίο.

Είναι εφικτή η αντίθετη λειτουργία, δηλαδή η επίδραση της λογοτεχνίας στις επιστήμες;

Υπήρχαν ελπίδες ότι η επιστημονική φαντασία θα αποτελέσει ένα υποσχόμενο πεδίο πειραματισμών πάνω σε ιδέες (με την ευκαιρία, μια δημοφιλής μέθοδος εργασίας του Αϊνστάιν) που αργότερα μπορούν να διερευνηθούν από την επιστήμη. Φοβάμαι πως η επιστήμη κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ' όσο ονειρεύτηκαν ποτέ οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Πρόκειται για την ιδέα του βιβλίου μου Just Like the Gods, με πολλά παραδείγματα από τις καθημερινές μας ζωές. Και στο δοκίμιό μου Poetry of Information παρουσιάζω τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη επηρεάζει ακόμη και το λεξιλόγιο της ποίησης. Τώρα φαίνεται σαν μονόδρομος, αλλά ποιος ξέρει....

Η ανάγνωση κειμένων σου μπροστά σε ακροατήριο προσδίδει «προφορικές» εκδοχές του; Σε ποια έκταση αποτελεί αυτό μια διαφορετική λειτουργία όσον αφορά τη λογοτεχνική πρόσληψη και κατανόηση;

Είχα κάποιες αναγνώσεις στο εξωτερικό με ενδιαφέρουσα ανταπόκριση από το ακροατήριο. Αλλά πρέπει να ομολογήσω πως δεν μου αρέσει να διαβάζω τις ιστορίες μου. Προτιμώ το story-telling. Μου προσφέρει μια ευθεία επικοινωνία με το κοινό και η ιστορία μοιάζει να επαναδημιουργείται τη δεδομένη χρονική στιγμή και για τους συγκεκριμένους ανθρώπους. Εξάλλου οι αντιδράσεις τους μου δείχνουν στοιχεία για καίρια σημεία του κειμένου και με οδηγούν σε σωστές λύσεις. Ετσι, εκείνες τις στιγμές, το ακροατήριο γίνεται ο συν-συγγραφέας των ιστοριών μου.