Λεξιλόγιο και Γραμματική 4ης ενότητας (ΑΕ Α' Γυμνασίου)

Λεξιλόγιο [η φωνή]

-τος → αυτός που μπορεί να…

-τεος → αυτός που πρέπει να…

π.χ. διδακτός = αυτός που μπορεί να διδαχθεί

διδακτέος = αυτός που πρέπει να διδαχθεί

αντιφώνηση, η: απάντηση σε προηγούμενη προσφώνηση, συνήθως επίσημη (συν. αντιχαιρετισμός)

αντίφωνα, τα: οι στίχοι που ψάλλονται από τους δύο χορούς κατ΄ ανταπόκριση, ιδ. στη Θεία Λειτουργία πριν από την Είσοδο του Ευαγγελίου

εὔφωνος: αυτός που έχει καλή φωνή (εὖ: καλά)

μικρόφωνο, το: η συσκευή που μετατρέπει την ηχητική ενέργεια σε ηλεκτρική, ενισχύει την ένταση των ηχητικών κυμάτων και αποτελεί βασικό εξάρτημα των σύγχρονων συστημάτων εγγραφής και αναπαραγωγής  του ήχου (ελληνογενής ξεν. όρ., άσχετο προς το ΑΕ μικρόφωνος: αυτός που έχει ασθενική φωνή, από τα τέλη του 19^ου αι.)

μεγάφωνο, το: συσκευή που ενισχύει την ένταση των ηχητικών κυμάτων με τη βοήθεια του ηλεκτρισμού, έτσι ώστε ο ήχος να ακούγεται δυνατότερα (αντιδάνειο, βλ. αγγλ. megaphone)

φώνημα, το: φθόγγος που διαφοροποιεί τη σημασία της λέξης σε ένα κοινό φθογγολογικό περιβάλλον, π.χ. τόνος – μόνος – πόνος κοκ.

ευφωνία ≠ κακοφωνία

πολύφωνος: αυτός που βγάζει πολλές διαφορετικές φωνές –

πολυφωνία, η: (κατ΄ επέκταση) η ύπαρξη πολλών διαφορετικών απόψεων (συν. πλουλαρισμός, βλ. και επίθ. πολυφωνικός)

φωνογράφος, ο: συσκευή για την εγγραφή σε δίσκο και την αναπαραγωγή των διάφορων ήχων, παρωχημένης σήμερα τεχνολογίας (συν. γραμμόφωνο)

φωνοληψία, η: ηχοληψία, το σύνολο  των διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η λήψη και αποτύπωση των διάφορων ήχων με ηλεκτροακουστικά μέσα – το αποτέλεσμα αυτών των διαδικασιών, π.χ. η ταινία είχε πολύ άσχημη φωνοληψία (< λαμβάνω: παίρνω)

Άρθρο

*** Στα ΑΕ υπάρχει μόνο το οριστικό άρθρο. Αυτό σημαίνει ότι, όταν θέλουν να μιλήσουν αόριστα, χρησιμοποιούν είτε το ουσιαστικό μόνο του είτε συνοδεύοντάς το με την αόριστη αντωνυμία.

Π.χ. Ἔλαφος (χωρίς άρθρο) εὐμεγέθης παραγίνεται ἐπί τινα πηγήν (με την αόριστη αντωνυμία τις – τι = κάποιος - κάποιο) = ένα ελάφι φθάνει σε κάποια πηγή

*** Το οριστικό άρθρο, όπου δεν αρχίζει από τ-, δασύνεται, π.χ. ὁ, ἡ κοκ.

*** Το άρθρο δεν έχει κλητική –στην κλητική των ονομάτων χρησιμοποιούμε το «ὦ», που είναι κλητική προσφώνηση.

Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
ὁ τοῦ τῷ τόν	ἡ τῆς τῇ τήν	τό τοῦ τῷ τό
οἱ τῶν τοῖς τούς	αἱ τῶν ταῖς τάς	τά τῶν τοῖς τά

ΠΡΟΣΟΧΗ:

*** Στα ουδέτερα πτωτικά ονομ. = αιτ. = κλ.

*** Στα ουδέτερα η γεν. και η δοτ. σχηματίζονται σύμφωνα με τη γεν. και τη δοτ. των αρσενικών.

Β’ Κλίση Ουσιαστικών

Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝΟΜ. ὁ ἄνθρωπ-ος ΓΕΝ.      τοῦ ἀνθρώπ-ου ΔΟΤ.      τῷ ἀνθρώπ-ῳ ΑΙΤ.       τόν ἄνθρωπ-ον ΚΛΗΤ.   ὦ ἄνθρωπ-ε	ἡ νῆσ-ος τῆς  τῇ τήν ὦ	τό δῶρ-ον τοῦ τῷ τό ὦ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝΟΜ. οἱ ἄνθρωπ-οι ΓΕΝ.      τῶν ἀνθρώπ-ων ΔΟΤ.     τοῖς ἀνθρώπ-οις ΑΙΤ.      τούς ἀνθρώπ-ους ΚΛΗΤ.  ὦ ἄνθρωπ-οι	αἱ τῶν ταῖς τάς ὦ	τά τῶν τοῖς τά ὦ

Άσκηση: Να κλιθούν τα ουσιαστικά:  ἡ ὁδός, τὸ ἰατρεῖον.