Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012

Αρχαία Α' Γυμνασίου: Παρατατικός και αόριστος


Μην ξεχνάτε σχετικά με τον Παρατατικό και τον Αόριστο...
***Μαζί με τον Υπερσυντέλικο αποτελούν τους Ιστορικούς ή Παρελθοντικούς Χρόνους Þ παίρνουν ΑΥΞΗΣΗ
Η Αύξηση είναι:
α. συλλαβική (ἐ), εφόσον το ρήμα ξεκινά στον ενεστώτα από σύμφωνο, π.χ. παιδεύω à ἐπαίδευον (παρατ.) –
                                               ἐπαίδευσα (αόρ.) –
                                               ἐπεπαιδεύκειν (υπερσ.)
*** Όταν το ρήμα αρχίζει από ῥ-, το ρ διπλασιάζεται μετά την αύξηση, π.χ. ῥέπω à ἔρρεπον.
β. χρονική (έκταση του βραχύχρονου σε μακρόχρονο), εφόσον το ρήμα ξεκινά από φωνήεν,
α / ε à η
π.χ. ἅπτω à ἧπτον
ἐλπίζω à ἤλπιζον
ο à ω
ὀνομάζω à ὠνόμασα
à
ἱδρύω à ἵδρυσα
à
ὑβρίζω à ὕβριζον
αι / ει à
οι à
αἰσθάνομαι à ᾐσθανόμην
οἴχομαι à ᾠχόμην
αυ / ευ à ηυ
αὐξάνω à ηὔξανον
εὔχομαι à ηὐχόμην

*** Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, όταν το ρήμα είναι σύνθετο με α’ συνθετικό πρόθεση. Τότε:
1.     αφήνουμε την πρόθεση στην άκρη,
2.     προσθέτουμε την αύξηση στο απλό ρήμα και
3.     στο τέλος προσθέτουμε την πρόθεση.
π.χ. μεταπέμπομαι – πέμπομαι - ἐπεμπόμην - μετα-επεμπόμην - μετεπεμπόμην  
Προθέσεις: ἀμφί, ἀνά, ἀντί, ἀπό, διά, εἰς, ἐκ (à ἐξ- μπροστά στην αύξηση), ἐν, ἐπί, κατά, μετά, παρά, περί, πρό (à προε- ή πρου- με την αύξηση), πρός, σύν / ξύν, ὑπέρ, ὑπό.
________________________________________________________
Ως προς τον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ
Διατηρούμε το θέμα του ενεστώτα και προσθέτουμε τις εξής καταλήξεις:
Ενεργητική Φωνή
Μέση Φωνή
ἐπαίδευ-ον
ἐπαίδευ-ες
ἐπαίδευ-ε
ἐπαιδεύ-ομεν
ἐπαιδεύ-ετε
ἐπαίδευ-ον
ἐπαιδευ-όμην
ἐπαιδεύ-ου
ἐπαιδεύ-ετο
ἐπαιδευ-όμεθα
ἐπαιδεύ-εσθε
ἐπαιδεύ-οντο

***Στην ε.φ. α’ εν. = γ’ πλ.
***Παρατηρήστε την ομοιότητα των καταλήξεων ε.φ. και μ.φ. στο α’ και β’ πλ. με τον ενεστ.
Ως προς τον ΑΟΡΙΣΤΟ
Διατηρούμε το θέμα του μέλλοντα και προσθέτουμε τις εξής καταλήξεις:
Ενεργητική Φωνή
Μέση Φωνή
ἐπαίδευσ-α
ἐπαίδευσ-ας
ἐπαίδευσ-ε
ἐπαιδεύσ-αμεν
ἐπαιδεύσ-ατε
ἐπαίδευσ-αν
ἐπαιδευσ-άμην
ἐπαιδεύσ-ω
ἐπαιδεύσ-ατο
ἐπαιδευσ-άμεθα
ἐπαιδεύσ-ασθε
ἐπαιδεύσ-αντο

*** Προσέξτε ότι στον αόριστο έχουμε -α- παντού εκτός από το γ’ εν. ε.φ. και β’ εν. μ.φ.
***Στη μ.φ. το τελευταίο τμήμα (μετά το -α-) συμπίπτει με το τελευταίο τμήμα του παρατατικού.
Μην ξεχνάτε τις αλλαγές στα αφωνόληκτα:

Ενεστώτας-Παρατατικός
Παράδειγμα
Μέλλων - Αόριστος
Χειλικόληκτα
π, β, φ, πτ
βλάπτω
βλάψ
ἔβλαψ-α
Ουρανικόληκτα
κ, γ, χ, ττ/σσ, ζ
ταράττω
(βλ. το αντίστοιχο ουσιαστικό, δηλ. ταραχ-ή)
ταράξ
ἐτάραξα
Οδοντικόληκτα
τ, δ, θ, ττ/σσ, ζ
πείθω
πείσ
ἔπεισα

Ασκήσεις
1.     Να κλιθούν τα ρήματα: λαμβάνω (παρατ.), διδάσκομαι (παρατ.), κινδυνεύω (αόρ.), ἐπιβουλεύομαι (αόρ.), μεταπέμπομαι (αόρ.), ἀναταράττομαι (αόρ.).
2.     Να σχηματιστούν οι αντίστοιχοι  τύποι στον παρατατικό:
ἀγοράζω (= βρίσκομαι στην αγορά)

παρασσκευάζουσι

ῥέπομεν

ἀνάγεται

λαμβάνει

πέμπεις

παρακελεύεσθε

ἐπιφυλάττομαι

ὀνομάζεται

αἴρομεν

αἰσχύνῃ/ει

κινδυνεύετε

διακηρύττονται

ἀκούουσι


3.     Να σχηματιστούν οι αντίστοιχοι τύποι στον αόριστο:
ἀπαλλάττεις

ἀπαλείφει

κατεύχῃ/ει

ἀγωνίζεται

οἰκίζεται

ὀνομάζουσι

ἀθροίζομεν

μεταπέμπεσθε

παρασκευάζει

ἀμειβόμεθα

ἐλέγχετε

ὀρύττουσι

στρατεύονται

ἐλπίζω

ψεύδῃ/ει

ψέγεις

κινδυνεύετε

καλύπτεται

ἅπτετε

φυλάττομεν


4.     Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλλο τύπο του παρατατικού.
Ὁ Νεῖλος τὸ πάλαι Αἴγυπτος ______________ (ὀνομάζομαι) καὶ ἥρως τῶν Αἰγυπτίων ______ (εἰμί). Ὡς δ’ οἱ ἄλλοι ἥρωες, οὕτω καὶ ὁ Νεῖλος ὑπὸ τῶν κατοίκων ________________ (θεραπεύομαι) καὶ θεὸς ὑπ’ αὐτῶν ________________ (προσαγορεύομαι). Τῷ ἥρωι τούτῳ καὶ τοῖς ἄλλοις ἥρωσι ναοὶ __________ (εἰμί).
Περιγραφή: C:\Users\Ελένη Χατζημαυρουδή\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.IE5\10MRN8TH\MM900282887[1].gif
5.     Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο  τύπο του αορίστου.
Ἴβυκος ὁ ποιητὴς μετ’ ἄλλων ἑταίρων εἰς Ἰταλίαν ἧκεν. Ἐνταῦθα ἱκανὸν χρόνον ______________ (διατρίβω, γ’ πλ.), χρήματα δ’ ἱκανὰ ______________ (συλλέγω, γ’ πλ.). Μετ’ οὐ πολὺ Ἴβυκος τοὺς ἑταίρους πάλιν ______________ (ἀθροίζω) καὶ λέγει αὐτοῖς. «Ἐγώ, ὦ ἑταῖροι, ἱκανοὺς νέους ______________ (παιδεύω), ὑμεῖς δ’ ἱκανὸν ἀργύριον ______________ (συλλέγω) καὶ πρὸς γονέας ______________ (πέμπω). Νῦν ἐγὼ δ’ οἴκαδε ἥξω». Οἱ δὲ ἑταῖροι τούτῳ λέγουσιν˙ «Ἡμεῖς διατρίψομεν μικρὸν ἔτι ἐν Ἰταλίᾳ».
Ἐπεὶ δ’ οὖν Ἴβυκος τούτους οὔκ ____________ (πείθω), μόνος εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐπανῆγεν. Ὅτε δ’ ἦν ἐν τῷ μεταξὺ τῆς θαλάττης καὶ τῆς Κορίνθου χωρίῳ, λῃσταὶ αὐτὸν _____________ (φονεύω) καὶ τὸ ἀργύριον ἥρπασαν. Ὅτε δ’ οὗτος ἀπέθνῃσκε, τοὺς γεράνους, οἳ εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπέτοντο, ______________ (ἱκετεύω) ὧδε˙ «Ὦ γέρανοι, ὑμεῖς καταμηνύσετε καὶ κολάσετε τοὺς λῃστάς». Μετ’ οὐ πολὺ οἱ Κορίνθιοι τὸν μὲν νεκρὸν ________________ (ἀποκαλύπτω) καὶ _____________ (θάπτω), τοὺς λῃστὰς δ’ οὔ. Ὀλίγῳ μέντοι χρόνῳ ὕστερον οὕτω τοὺς λῃστὰς _______________ (ἀποκαλύπτω).
Ἐν θεάτρῳ μετὰ τῶν Κορινθίων καὶ οἱ λῃσταὶ τοῦ Ἰβύκου παρῆσαν, ὑπὲρ δ’ αὐτῶν γέρανοι ἐπέτοντο. Τότε τῶν λῃστῶν ὁ ἕτερος λέγει˙ «ὦ ἑταῖρε, ἰδοὺ οἱ γέρανοι τοῦ Ἰβύκου». Θεατὴς δε, ὡς _____________ (ἀκούω, γ’ εν.), λέγει τῷ ἄλλῳ˙ «Οὐκ _______________ (ἀκούω, β’ εν.), τί οὗτοι λέγουσι;» Καὶ εὐθὺς τὸ πρᾶγμα τοῖς ἄρχουσι ______________ (μηνύω, γ’ πλ.). Οἱ δὲ λῃσταὶ ὑπ’ ἀνάγκης τὴν πρᾶξιν φαίνουσι καὶ θανάτῳ κολάζονται.   

10 σχόλια:

vaggelis είπε...

πολυ καλη προσεγγιση!!! μπραβο...

Ανώνυμος είπε...

τι ωραια!
δεν τα καταλαβαινα απο το σχολικο βιβλιο...

Ανώνυμος είπε...

αστερας τριπολης ομαδαρα

Ανώνυμος είπε...

παναθηναϊκάρα ομαδάρα

Ανώνυμος είπε...

Πολύ καλή βοήθεια για τα παιδιά!

Ανώνυμος είπε...

οι λυσεις που ειναι????????

Ανώνυμος είπε...

Πού είναι οι λύσεις??

Ανώνυμος είπε...

από αυτό το site τα εμαθα κατευθείαν ενώ από το σχολικο βιβλιο δεν μπορουσα

Unknown είπε...

4/3/2019 με βοηθησε αρκετα η ιστοσελιδα

Ανώνυμος είπε...

συγχαρητήρια, μπράβο, η βοηθεια σας ειναι πολυ σημαντικη και σας ευχαριστουμε παρα πολυ!
μην σταματατε.